មរតកវប្បធម៌ ជាតិខ្មែរ ដ៏ស្រស់បំព្រង នៅលើទឹកដីភ្នំគូលែន

 ខេត្តសៀមរាបៈ

ដោយ៖ សេង​ ស៊ីដារ៉ូ

 

សំណង់សិល្បៈចម្លាក់ចាប់ពីលើភ្នំកូលែន ចុះមកក្រោម បានបង្ហាញពីស្នាដៃរបស់បុព្វកាលយើង ស្តែងឡើង ពីវប្បធម៌ដឹងគុណរបស់ជាតិខ្មែរ ចាប់ពីឆ្នាំ ៨០២-៨៥០ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២។

ព្រះអង្គបានប្រកាសឯករាជ្យលើភ្នំធម្មជាតិ ទីក្រុងមហេន្ទ្របព៌ត ដោយមានកត្តា ៣យ៉ាងគឺទី១ ឯកភាពជំនឿ សាសនា (បដិមា ហរិហរៈ) ទី២ ឯកភាពក្នុងទឹកដីលែងប្រើពាក្យចេនឡាទឹកលិច ចេនឡាគោកហើយ និងទី៣ ឯកភាពប្រជាជាតិ (ប្រើពាក្យខ្មែរតែមួយ)។

ប្រភពឯកសារបានបង្ហាញ ថាប្រកាសប្រកាន់យកជាលទ្ធិទេវរាជ និងជាស្តេចលើស្តេចទាំងអស់។ រជ្ជកាលនោះ​បានកសាងសំណង់ប្រាសាទជាច្រើន ប្រាសាទរាជ គឺអាស្រមរោងចិន។ ចំណែកឯសិល្បៈចម្លាក់​នៅតាម​ដងផ្លូវ

ទឹ​​ក​​និមិត្តសញ្ញាលឹង្គព្រះឥសូរ ហូរហែរលំដាប់លំដោយ​ក្នុងន័យ ឲ្យទឹកពិសិដ្ឋស្រោចស្រពជូនមហាជនខ្មែរ សុខភាពផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត។

​​នេះជាវិធីព្យាបាល និងជាប្រយោជន៍​ដ៏ធំ ដែលព្រះរាជា បានធ្វើឲ្យអាណាប្រជានុរាស្ត្រ មានជំនឿទុកចិត្ត​ដោយមិនឲ្យងាករេ។ វិធីសាស្ត្រគ្រប់គ្រងដឹកនាំ ដោយភាគខាងដើមអង្គរ ត្រូវបានព្រះរាជាបន្តបន្ទាប់​បន្តនិរន្តរ​ភាព និងសុខុដុមរមនារហូតល្បីឈ្មោះ ចក្រភពខ្មែរគួរចងចាំ។ ក្នុងនោះទឹកហូរពីភ្នំគូលែន ត្រូវបានរាជា ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១ បានឲ្យជីកបារាយណ៍ជាលើកដំបូង គឺ បារាយណ៍ឥន្ទ្រកាដាក រាជធានីហរិហរាល័យ ដែលមាន​ប្រាសាទ​ព្រះគោ ឧទ្ទិសគុណបំណាច់ព្រះញាតិវង្ស ក្នុងន័យបង្កើតវប្បធម៌សន្តិភាពជូនជាតិមាតុភូមិ។

មួយទៀតប្រាសាទបាគង ហៅម្យ៉ាងទៀតថា ប្រាសាទភ្នំ មានមុនគេបំរើលទ្ធិទេវរាជ និងប្រពៃណីគោរពល​ទ្ធិ​​ទេវរាជផង។

អ្នកស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្របរទេសម្នាក់ បានអះអាងថា ទីក្រុងហរិហរាល័យបុរី ទឹកដីកំណើតអរិយអង្គរ កាលនោះស្តេចឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១ ៨៧៧-៨៨៩ ខួបឆ្នាំ ឯករាជ្យជាតិ ១១៣៧ ជ័យវរ្ម័នទី២ និងខួប៦៣ឆ្នាំ ៩ វិច្ឆិកា ២០១៦ នរោត្តមសីហនុ។

កន្លងមកភ្នំគូលែនធ្លាប់ទទួលបានងារជា “ឧទ្យានជាតិ” តាមរយៈព្រះរាជក្រឹត្យកាលពីឆ្នា១៩៦៩ ហើយបាន​ក្លាយ​​ជាឧទ្យានជាតិទី២ បន្ទាប់ពីអង្គរដែលជាឧទ្យានជាតិទី១ ត្រូវបានការពារ និងកំណត់ដោយព្រះរាជ្យក្រឹត្យ កាលពីឆ្នាំ១៩២៥។ ឧទ្យានជាតិព្រះជ័យវរ្ម័ន-នរោត្តម “ភ្នំគូលែន” ត្រូវបានបង្កើតឡើង និងកំណត់ ដោយព្រះ​រាជ​ក្រឹត្យ ចុះថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩៣ ដោយមានផ្ទៃដីសរុបចំនួន ៣៧៥០០ហិកតា ដែលមានវិសាលភាព​គ្របដណ្តប់លើភ្នំចំនួនបីគឺ ភ្នំហប់ ភ្នំគូលែន និងភ្នំក្បាលស្ពាន។

ភ្នំនីមួយៗ មិនត្រឹមតែមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការជួយរក្សាលំនឹងបរិស្ថាន នៅតំបន់អង្គរ តាមរយៈប្រភពធនធាន​ធម្មជាតិ ដ៏សម្បូរបែប មានព្រៃឈើ ប្រភពទឹក និងជីវចម្រុះគ្រប់បែប និងវាមានអត្ថន័យជ្រៅជ្រះ​ ព្រមទាំងមាន​តម្លៃ​ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ សម្រាប់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា​ ដោយសារសំណង់ប្រវត្តិសាស្ត្រ​និងស្ថានីយ៍បុរាណ​ជា​ច្រើនក​ន្លែង ដែលត្រូវបានរកឃើញនៅទីនោះ ៕